“ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ” – 13 Σεπτεμβρίου 2006

Καλαμάτα 13.09.1986. Σάββατο κι απόβραδο. Μια πόλη πλημμυρισμένη χρώματα κι αρώματα. Μια αρχόντισσα που έχει βάλει τα γιορτινά της για να υποδεχθεί στο λιμάνι της το πλοίο «Πάρος» που θα κάνει το πρώτο δρομολόγιο της ακτοπλοϊκής γραμμής Καλαμάτα – Καστέλι. Χιλιάδες κόσμος περιμένει να γιορτάσει το μεγάλο γεγονός στην προκυμαία. Χιλιάδες παιδιά με τις οικογένειές τους στροβιλίζονται στα παιγνίδια και περιεργάζονται τα βαγόνια στο νέο στολίδι της πόλης, το Δημοτικό Πάρκο των Σιδηροδρόμων. Η κεντρική αγορά Καλαμάτας, η πρώτη δημοτική επιχείρηση της χώρας, κάνει τον απολογισμό της ύστερα από ακόμη μια Σαββατιάτικη κοσμοσυρροή. Τα εργαστήρια τεχνών, το Ωδείο, το Θέατρο, η Σχολή Χορού, τα εικαστικά, υποδέχονται το ανθρώπινo πάθος για δημιουργία στα νεοκλασικά τους «παλατάκια». Οι τελευταίοι κολυμβητές του καλοκαιριού απολαμβάνουν το μπάνιο τους δίπλα στο λιμάνι, όπως γινόταν όταν ήμουν παιδί, θυμάμαι, αφού τώρα ο βιολογικός καθαρισμός ξαναχάρισε την αμμουδιά και τη θάλασσα υπέρλαμπρη και πεντακάθαρη στους δημότες και τους επισκέπτες της πόλης.

Και ξαφνικά μέσα απ’ αυτή την πανδαισία ξεπηδάει το κακό:

Καλαμάτα 13.09.1986, 20:20, απόβραδο. Ένας φοβερός βρυχηθμός σκίζει τα σπλάχνα της πόλης κι απλώνει παντού ερείπια, μπουχό και σκοτάδι. Ο Εγκέλαδος αφαιρεί 22 ζωές.

– «Μας ματιάσανε Δήμαρχε», άκουγα τη νύχτα που γύριζα τα συντρίμμια να πάρω και να δώσω θάρρος.

– «Θα την ξαναφτιάξουμε καλύτερη», αποκρινόμουν.

Και το θαύμα πραγματικά έγινε. Η Καλαμάτα ξαναφτιάχτηκε καλύτερη μετά τους σεισμούς και κέρδισε μάλιστα 4 βραβεία από μεγάλους διεθνείς οργανισμούς για τον τρόπο ανασυγκρότησης και κυρίως για το σεβασμό στον πολεοδομικό σχεδιασμό και τη διάσωση των μνημείων και της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ποιοι ήταν όμως οι λόγοι που βοήθησαν την Καλαμάτα να κερδίσει τη δυσκολότερη μάχη της νεότερης Ιστορίας της; Οι λόγοι ήταν πολλοί: Το σθένος και η αγάπη των πολιτών της, η συλλογική και οραματική δουλειά του Δήμου, η μεγάλη συμπαράσταση της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου με πρωταγωνιστές τον ίδιο τον πρωθυπουργό, το Γιώργο Γεννηματά, τη Μελίνα Μερκούρη και τον Ιωάννη Χαραλαμπόπουλο, η υπεύθυνη στάση της αντιπολίτευσης με τον Αντώνη Σαμαρά και τα στελέχη της Αριστεράς στην πρώτη γραμμή, ο Ελληνας επίτροπος στην τότε ΕΟΚ, Γρηγόρης Βάρφης, η μεγάλη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η βοήθεια των μη κυβερνητικών οργανώσεων και χιλιάδων πολιτών απ’ όλο τον κόσμο, καθώς και του Τύπου.

Ο μεγάλος όμως, ο αφανής πρωταγωνιστής, ήταν ο πολεοδόμος Γρηγόρης Διαμαντόπουλος. Ο Γρηγόρης μάς προίκισε με την πολεοδομική του σκέψη και εξόπλισε την πόλη με ένα σύγχρονο πολεοδομικό σχέδιο. Σκέφτομαι πολλές φορές με τρόμο ποια θα ήταν η τύχη της Καλαμάτας μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1986, αν δεν ήταν θωρακισμένη πολεοδομικά.

  • Πού θα στήναμε τις δεκάδες χιλιάδες σκηνές των πρώτων ημερών και εβδομάδων (Α΄ φάση ανασυγκρότησης) χωρίς τους ελεύθερους χώρους με τους οποίους μας είχε προικίσει η εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδίου;
  • Πώς θα αναπτυσσόταν το πρόγραμμα χιλιάδων λυόμενων κατασκευών (Β΄ φάση ανασυγκρότησης) χωρίς να υποθηκεύεται το μέλλον της πόλης, αν δεν υπήρχαν οι υποδείξεις του πολεοδομικού σχεδίου για την τοποθέτηση των λυόμενων μαγαζιών και των λυόμενων σπιτιών;
  • Πώς θα εξασφαλίζαμε πάνω από 100 δισεκατομμύρια δρχ. για τη χρηματοδότηση της ανασυγκρότησης (Γ΄ φάση ανασυγκρότησης) από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΟΚ τότε) και το Ταμείο Ανασυγκρότησης του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΤΑΣΕ), χωρίς τεκμηριωμένες προτάσεις για το μέλλον της πόλης που μόνο το πολεοδομικό σχέδιο μπορούσε να μας προσφέρει;
  • Πώς θα έχτιζαν οι πολίτες τα σπίτια τους στις περιοχές επέκτασης του σχεδίου, που κάλυπταν 6000 στρέμματα, δηλαδή τα 2/3 της πολεοδόμησης της πόλης, αν δεν είχε ολοκληρωθεί το Σχέδιο Πόλης;
  • Πώς θα προωθούσε ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) τα στεγαστικά του προγράμματα για εκατοντάδες σεισμόπληκτες οικογένειες εργαζομένων και συνταξιούχων της Καλαμάτας χωρίς την πρόνοια του σχεδίου να εντάξει τα προγράμματα αυτά στον οικιστικό ιστό της πόλης με τον απαραίτητο κοινωνικό εξοπλισμό.
  • Πώς θα σώζαμε τον υπέροχο μνημειακό πλούτο της πόλης (ιστορικό κέντρο – 250 νεοκλασσικά – πλήθος βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων με πρώτους τους Αγίους Αποστόλους) χωρίς να υπάρχει λεπτομερής καταγραφή, μελέτη και πολιτική βούληση για να τα ξαναφτιάξουμε;
  • Πώς θα χτίζονταν τα δεκάδες νέα σχολικά συγκροτήματα, αν δεν προέβλεπε το πολεοδομικό σχέδιο, πού ακριβώς πρέπει να χτιστούν;

Από τα παραπάνω βγαίνει αβίαστα ένα σημαντικό συμπέρασμα:

Από τους σεισμούς της Καλαμάτας και μετά άλλαξε η μετασεισμική πολιτική της χώρας μας. Μετακινήθηκε το κέντρο της μετασεισμικής ανασυγκρότησης από τα κτίρια στον άνθρωπο.

  • Μέχρι τους σεισμούς της Καλαμάτας η Πολιτεία αντιμετώπιζε τους σεισμούς σχεδόν αποκλειστικά με τα σεισμοδάνεια και την ανασυγκρότηση του οικιστικού πλούτου.
  • Από την Καλαμάτα και μετά αναπτύχθηκε μια άλλη φιλοσοφία που είχε ως επίκεντρο τον άνθρωπο-σεισμόπληκτο κι όχι το σεισμόπληκτο σπίτι. Δηλαδή, δόθηκε μεγαλύτερο βάρος σε όλες τις ανθρώπινες ανάγκες που προκύπτουν μετά το σεισμό (οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, κ.ο.κ.) με ανάπτυξη αντιστοίχων προγραμμάτων.
  • Έτσι λοιπόν για πρώτη φορά στην Ελλάδα αναδείχθηκε και πρωταγωνίστησε η πολεοδομική ανασυγκρότηση της πόλης μετά το σεισμό. Τη μεγάλη αυτή κατάκτηση την οφείλουμε στον πολεοδόμο Γρηγόρη Διαμαντόπουλο.

Στον αγαπημένο φίλο και μέντορά μου Γρηγόρη θέλω να αφιερώσω το άρθρο μου αυτό.

Δείτε το άρθρο από την “Ελευθεροτυπία” ακολουθώντας το σύνδεσμο:
http://www.enet.gr/online/online_hprint?q=διαμαντόπουλος&a=&id=28296148

Εφημερίδα “ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ”
13 Σεπτεμβρίου 2006

Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΠΕΝΟΥ, Βουλευτή Β΄Αθηνών – ΠΑΣΟΚ

“Πολεοδομία και σεισμός”